Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Rize İl Başkanlığı tarafından parti il binasında basın toplantısı düzenlendi. Düzenlenen toplantıda CHP tarafından hazırlanan kanun taslağını iktidarın görmesi gerektiği vurgulanarak çay kanun taslağının yasalaşmaması halinde CHP iktidarında çay kanunun çıkarılacağı kaydedildi.
Toplantıya, CHP Rize İl Başkanı Saltuk Deniz, İstanbul Milletvekili Prof. Dr. Mehmet Bekaroğlu, Trabzon Milletvekili Ahmet Kaya, Giresun Milletvekili Necati Tiğlı, Giresun İl Başkanı Fikri Bilge katılırken, hazırlanan kanun taslağında ismi geçen Artvin Milletvekili Uğur Bayraktutan ise başka bir program nedeniyle toplantıya katılamadı. Toplantıya, ayrıca Rize, Artvin ve Trabzon’dan ilçe başkanları ile partililer katıldı.
CHP Rize İl Başkanı Saltuk Deniz, toplantının açılış konuşmasını gerçekleştirirken uzun zamandan beri çayla ilgili çalışmalarda bulunduklarını ve bu çalışmalar kapsamında çay kanunu çıkması noktasında teklif ve öneriler vererek basın açıklamasında bulunduklarını söyledi. 5 yıldır il ve ilçe merkezlerinde çayın sorunlarını ifade etmek ve çözüm önerilerini sunmak için basın toplantıları düzenlediklerini ve vatandaşların bu konudaki taleplerini sıkıntılarını dile getirerek çözüm önerilerini sunduklarını kaydeden İl Başkanı Deniz, “Daha önce hazırlamış olduğumuz bir çay raporu vardı. Sayın vekillerimizin yapmış olduğu çalışmalar ve o raporda dile getirdiğimiz konular en son kanun teklifi olarak meclise sunuldu. Bu konu ile ilgili sayın Artvin Milletvekilimiz Uğur Bayraktutan, Giresun Milletvekilimiz Necati Tiğlı, Trabzon Milletvekilimiz Ahmet Kaya ve İstanbul Milletvekili aynı zamanda hemşehrimiz olan Prof. Dr. Mehmet Bekaroğlu’nun büyük katkıları ile ortak metin hazırlandı ve hep birlikte meclise sunuldu.” dedi.
İstanbul Milletvekili Prof. Dr. Mehmet Bekaroğlu, CHP’nin iktidara yürüdüğünü ve mevcut iktidarın çay kanununu çıkarmaması halinde iktidara gelir gelmez çay kanununu çıkaracaklarını ve bunun boyunlarının borcu olduğunu kaydetti.
İstanbul Milletvekili Prof. Dr. Mehmet Bekaroğlu ise öteden beri, çayın kuruluşundan bugüne kadar çayla ilgilendiklerini ifade ederek, “Kuruluşunu Atatürk’ün araştırmacı göndermesi daha sonra İsmet Paşa’nın başbakanlığı döneminde gelip çay teşviklerini açıklaması ve daha sonra da Cumhurbaşkanlığı döneminde gelerek ilk çay fabrikasının açılışını yapmasından bugüne çayla ilgileniyoruz. Hatırlayacaksınız 2016 yılında Sayın Genel Başkanımız Kılıçdaroğlu’nun katılımıyla Rize’de bir çay çalıştayı yapmıştık ve bütün örgütleri çayla ilgili uzmanlarla 2 gün çayı konuşmuştuk. Bütün bu bilgiler bir araya geldi. Bu bilgiler küçük küçük çayla ilgili sorunları azaltmak için milletvekili arkadaşlarımız daha önce kanun teklifleri verdi. Bir çay kanun teklifi diye büyük düzenlemeler yapmak hükümet işidir. Hükümet de bunu yapıyor, yapacak, sürekli şekilde beklediler. Çay kanununun ne şekilde yapılması gerektiği konusunda sayın il başkanımız konu ile ilgili konuşan arkadaşlarımız önerilerini sundular ama hükümet; muhalefeti, sivil toplum örgütlerini dahil edecek bir çay kanunu hazırlığı yapmadı. Kapalı kapılar arkasında ne yaptıkları çok da belli değil. Henüz de milletin önüne bir çay kanunu koymadılar. Herkesin gördüğü gibi CHP dostlarıyla beraber tırnak içinde söylüyorum iktidara doğru yürüyor ve iktidar döneminde çözeceği sorunlardan bir tanesi çaydır. Genel Başkanımız değişik sorunların çözülmesiyle ilgili değişik milletvekili ve uzman arkadaşlarımıza görev verirken çayla ilgili görevi de bize verdi. Biz de çay kanunu ile ilgili bir çay kanun teklifi hazırladık. Bu teklif bugüne kadar söylenenler yapılanlar her şeyi içine alan bir teklif. Önce şu mantıkla hazırlandı: Çayla ilgili ne var, temel problem nedir, çay üreticisinin temel problemi nedir, çay döneminde insanların en çok yakındığı konu ne sorusunu sorarak işe başladık.” dedi.
Bekaroğlu, çay kanun taslağı ile Doğu Karadeniz Bölgesinde yaklaşık 1 milyon insanın doğrudan geçim kaynağı durumunda olan çay tarımı ve sanayiinin sağlıklı bir yapıya kavuşturularak sürdürülebilir duruma gelmesi, bölgeden batıya doğru göçün azaltılması ve insanların doğduğu topraklarda barınabilmelerinin sağlanmasının amaçlandığını kaydederek, “Bir nevi bölgesel kalkınma programı olarak Doğu Karadeniz Bölgesinin kaderini değiştirip yoksulluktan kurtaran çay tarımında neoliberal politikaların uygulanmasıyla sorunlar ortaya çıkmaya başlamıştır. 1984 yılında yürürlüğe giren ve yaş çayı üreticiden doğrudan alıp işlemeyi ve ticaretini gerçek ve tüzel kişilere serbest bırakan mevcut çay kanunu; çay tarımı, sanayii ve ticareti konularında hiçbir düzenleme içermemektedir. Çay sektörü yürürlükteki çeşitli kanunlara göre yürümekte; kontrolsüz, denetimsiz ‘serbest piyasa’ koşullarında sektörün tüm kesimleri için (yaş ve kuru çay üreticileri, tüketiciler ve devlet) sorunlar üretmektedir. Mevcut Çay Kanunu, sorunları çözmediği gibi, bizatihi sorunların kaynağı durumundadır. Kanun Teklifi ile; çay tarımında, sanayiinde ve ticaretinde tüm kesimleri memnun edecek, devletin koruması gereken zayıf durumdaki yaş çay üreticilerinin yanında ve adil bir yasal zemin hazırlanmakta, sürdürülebilir bölgesel kalkınma programı olarak çayın gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla çeşitli düzenlemeler yapılmaktadır.” diye konuştu.
Bekaroğlu, “20 senedir iktidarda bulunan bir siyasi partiye ‘Niye çay işleme kapasitesini artırmadın, niye çay fabrikası yapmadın?’ diye sorabiliriz. Bu bir sorudur ancak biz bu soruyu sormadan, çay üzerine böyle bir polemiğe girmeden bu işi nasıl çözebiliriz onun peşindeyiz.” Diyerek şöyle konuştu: “Gerektiği zaman fabrika yapacağız elbette ama şu anda Rize’de, Artvin’de, Trabzon’da, Giresun’da atıl durumda bulunan kullanılamayan özel sektör çay fabrikaları var. Bu kapasiteyi hayata geçirecek bir düzenleme yapıyoruz bu çay kanununda. O da nedir ÇAYKUR çayı alıp özel sektöre standartlarda çay işlemesi yaptıracak para karşılığı ya da kuru çay karşılığında. Fabrikanın çayı nasıl kaliteli üreteceği önceden belli olacak ve her çay fabrika sahibi senede ne kadar çay üreteceğini bildirecek. Ekip gidecek denetimlerini gerçekleştirecek ve raporunu verdikten sonra o fabrikanın işleyişi gerçekleşecek. Atıl kapasitenin 6-7 bin ton olduğunu düşünüyoruz. Biz bunu hayata geçirince kontenjan kota sorununu çözeceğiz. Yaş çayda en temel problemimiz taban fiyat olmaması. Tarım Bakanlığı bir fiyat açıklıyor ama bu fiyatı kendine göre açıklıyor, tespit etmesinde problem var ve bu taban fiyat olmuyor. Bizim getirdiğimiz kanunda çay fiyatını açıklama komisyonu var. İlgili sivil toplum örgütleri, tüketici dernekleri, ÇAYKUR bir araya gelecek öneride bulunacak enflasyon ve TÜFE de dikkate alınarak bir çay fiyatı açıklanacak. Ve o fiyatın altında hiç kimse çay alamayacak. Alan kilogram başı 2 lira ceza ödemek zorunda kalacak. Bütün ürünlerde destekleme fiyatlarında desteklemeler artarken çayda 4-5 yıldır destekleme artmıyor. Bizim taslağımızda çayda destekleme priminin ürün bedelinin %10’undan az olmaması öngörülmektedir”
ÇAYKUR’u bir KİT olarak görmediklerini bir sosyal devletin aracı olarak gördüklerini kaydeden Bekaroğlu, ÇAYKUR’un desteklenmesi ve güçlenmesi gerektiğini belirterek ÇAYKUR’u Varlık Fonu kapsamından çıkaracaklarını kaydederek, “ÇAYKUR niye verildi ÇAYKUR’u Varlık Fonuna kimse bilmiyor. Satılacaktı, evet öyleydi. Ses çıkarmasalardı ÇAYKUR özelleştirilip satılacaktı. O sebeple verildi Varlık Fonuna. Varlık Fonunun mantığıyla ÇAYKUR’un hiçbir ilgisi yok. ÇAYKUR derhal Varlık Fonundan çıkarılacak. “ dedi.
Bekaroğlu, hazırladıkları çay kanun taslağında çay tarımında bu bölgenin dışında fabrika kurulmaması ve paketleme fabrikalarının bölge dışında kurulmasına da müsaade edilmeyecek düzenlemelerin yer aldığını ifade ederek, Rize Ticaret Borsasının hazırladığı raporda Türkiye’de 10 yıl içinde kuru çay ihtiyacının 400 bin ton olacağının belirtildiğini belirtti ve şu an Türkiye’deki çay üretiminin 260 bin ton seviyelerinde olduğundan açığı kapatmak için çay arazilerini artıracaklarını ve orman vasfını yitirmiş arazilerin çay alanlarına dönüştürülmesi gerektiğini sözlerine ekledi.
Bekaroğlu, hazırladıkları Çay Kanunu Teklifindeki maddeleri açıklarken; "Çay Standartlarını Belirleme Komisyonu kurulmaktadır. Bu Komisyon eliyle çayın her aşamasına standartlar getirilmektedir. Çay bahçeleri, yaş çay, yaş çay işleme tesisleri ve kuru çay için standartların belirlenmesi, bu standartların dışına çıkılmaması öngörülmektedir. Yaş çayın alımı, fiyatı ve ödemelerine ilişkin düzenlemeler yapılmaktadır. Yaş Çay Belirleme Komisyonu oluşturulmaktadır. Yaş çay fiyatı bu komisyon marifetiyle belirlenmekte, ‘Taban fiyat’ olarak açıklanan fiyatın altında alım yapılması yasaklanmaktadır. Yaş çay ürün bedelleri, alım yapılan ayı takip eden ay sonuna kadar ödenmek zorundadır. Çayda destekleme priminin, ürün bedelinin %10’undan az olmaması öngörülmektedir. ÇAYKUR’a, özel fabrikalarla anlaşma yaparak kuru çay ürettirme imkânı getirilmektedir. İlave yatırım yapmadan ÇAYKUR, mevcut atıl kapasiteyi kullanarak kendi kapasitesini artırmış olacaktır. Bu şekilde çay müstahsilinin en büyük kâbusu olan kota ve kontenjan bütünüyle ortadan kalkmaktadır. Kanun, çay üretimini artırmayı, diğer çay üreticisi ülkelere göre iklim avantajlarından dolayı organik çay piyasası oluşturabilme potansiyelini harekete geçirmeyi teşvik etmektedir. Sağlıklı işleyen; yaş ve kuru çay üreticilerinin, devletin ve tüketicilerin haklarının korunmasını sağlayacak bir Çay Borsasının kurulması öngörülmektedir. ÇAYKUR, Varlık Fonundan çıkarılmaktadır. Bir İktisadi Devlet Teşekkülü olmaktan öte sosyal devletin bir aracı gibi çalışan ÇAYKUR’un sektördeki belirleyici pozisyonu güçlendirilmektedir.” şeklinde konuştu.
Trabzon Milletvekili Ahmet Kaya, ise burada yaptığı konuşmada, 3 yıldır parlemontada Trabzon Milletvekili olarak görev yaptığını belirterek, “Samimiyetimle ve açık yüreklilikle şunu söylemem lazım: Çok sayıda kanun teklifi gördüm, çok sayıda kanun teklifi okudum, irdeledim, inceledim ama bu kadar güzel hazırlanmış, meseleye bu kadar hakim ve çözüm odaklı bir kanun teklifi görmedim. O yüzden buradan bende iktidar yetkililerine sesleniyorum. Mutlaka bu metinden faydalansınlar. Bir kanun taslağı içindeler. Milletten, üreticiden ve çayın bileşenlerinden bağımsız olarak kendi aralarında bir kanun teklifi hazırladıkları duyumu var. Ben onlara Rize’den çayın başkentinden sesleniyorum. Bu kanun teklifini bizim gücümüz meclisten geçirmeye yetmiyor. Ama lütfen eğer çay üreticisini düşünüyorsanız, bu milleti düşünüyorsanız bu kanun teklifini alın, bundan faydalanın ve çayın biriken bütün sorunlarını el birliğiyle çözelim. Bizim derdimiz çözüm üretmek. İstenirse çözüm var. İşte çözüm bu taslakta. Ben bu taslağı hazırlayan sayın Bekaroğlu’na, ekibine, emek veren herkese şükranlarımı sunuyorum. Gerçekten mükemmel hazırlanmış. Bütün konuyu özetleyen, bütün sıkıntılara çözüm odaklı bir kanun teklifidir. Hep birlikte bundan faydalanılsın istiyorum. Çay üreticilerimizin sorununa derman olalım istiyorum” diye konuştu.
Toplantının sonunda CHP’nin hazırladığı ÇAY Kanun Teklifine ait dosya basın mensuplarına dağıtıldı.
