Gelişen teknolojik yaşam Anadolu’nun yüzyıllık alışkanlık ve kültürünü neredeyse çok kısa sürede değiştirdi. Yaşam tarzından giyime, çalışma şeklinden beslenmeye kadar en temel kültür alışkanlıkları değişen insan 21. yüzyılda belki de kendine yabancı. Tarihin binlerce yıllık deneyimleri, yaşam alışkanlıkları tecrübeleri ile gelişerek günümüze gelen ve yaşamsal değer taşıyan bir çok araç gereç de kısa sürede kullanımdan kalkarken tarih olmaya başladı. İşte bunlardan biri de Karadeniz’in hemen hemen yer köyünde her bucağında bulunan “Su değirmenleri”…
Milat Öncesinden Günümüze
Tarihi MÖ 600’lere dayanan ve Araplar’ın tarım yapabilmek amacıyla icat ettiği düşünülen değirmenler günümüze geliştirilerek geldi.Tarihte Eski Yugoslavya ve Arnavutluk’ta kullanıldığı bilinen değirmenler tüm dünyada yerini alarak bir temel ihtiyaç aracı olarak insan kültürünün en önemli parçası haline gelmişti.
Türküler, Hikayeler
İki yassı taşın arasında ufalanıp gelen buğday ve mısır taneleri, önünde dağlar dayanmayan suyun kuvveti ve insan zekası…Anadolu’nun kültür yazıtları olan türkülere giren değirmenler, kimi zaman aşıkların mekanı, kimi zaman husumetlerin tanığı oldu. Yaşamın kaçınılmaz gerçeği ve ihtiyacı ekmeğin çember taşını döndüren değirmenler aslında hayatın tam da kendisiydi. Türküler yakılan, ağıtlar okunan değirmenler şimdi bir tarih olmaya yaklaştı. Anadolu’nun çok nadir yerlerinde kullanılmaya ve yaşatılmaya devam eden tarihi kültür mirasları yaşatılmak için daha fazla ilgiye de ihtiyaç duyuyor.
Çok Az Kaldı
Gelişen teknoloji, insan hayatını kolaylaştıran icatlar üretirken bir çok konuda olduğu gibi, su değirmenleri gibi bin yıllık kültürü artık kullanılamaz hale getirdi. Enerji kullanım alışkanlıkları, yerleşim yerlerinini merkezde toplanması, hazır beslenme, satın alma gibi günün şartlarında kendi kültüründen uzaklaşıp yepyeni bir yaşam alışkanlığına sürüklenen insan bu tarihi yapılarına sahip çıkamasa da tarihin derinliklerinde onları bir tebessümle anacak.
Anadolu kültürüne işlenen bir türkü ;
Değirmene su tuttum değirmene su tuttum
Dereleri kuruttum dereleri kuruttum
Yarim senin yüzünden evi barkı unuttum
Yarim senin yüzünden evi barkı unuttum
