100 yıl önce çay bitkisiyle birlikte Rize’ye geldiği sanılan Uzakdoğu kökenli ağacın meyveleri ilgi odağı oldu…

Rize’nin Ardeşen ilçesinde yaşayan Hatice Önder, ailesiyle birlikte 25 yıl önce satın aldıkları arazide bir kesilmiş bir ağaç buldu. Garip görünümlü meyveleri olan ağacın kesildiği yerde büyüyen fidanları koruyan Önder, daha sonra tadını çok beğendiği ağacın meyvelerinden pekmez yaptı. Pazara götürüp satmaya başladığı ağacın kuru meyveleri alıcılardan da ilgi görünce tadından dolayı halk arasında ‘şeker ağacı’ olarak anılan bu bitkiyi araştıran Hatice Önder, böylece Uzakdoğu kökenli ‘Japon kuru üzümü’ ağacıyla tanışmış oldu. Ardeşen’de yaklaşık 100 yıldır yetiştiği öğrenilen Japon üzümü ağacının, bölgeye çay bitkisi ile birlikte getirilmiş olabileceği sanılıyor. Meyvelerinin diyabetten karaciğer sorunlarına kadar pek çok hastalığa iyi geldiği öne sürülen bitkinin üretiminin desteklenmesi durumunda yörede alternatif bir ürün olabileceğini söyleyen Hatice Önder, “üretici için çayın yanında ek bir gelir olur” diyor.


(Hatice Önder)

ARDEŞEN PAZARINDA GARİP ŞEKİLLİ MEYVELERİN SATILDIĞI BİR TEZGÂH

Rize’nin Ardeşen ilçesinde yaşayan Hatice Önder, her hafta Pazar yerinde satmaya getirdiği ilginç meyveyle pazarı gezenlerin ilgi odağı oluyor. Herkesin meraklı bakışları arasında tezgâhındaki köy yumurtası, tereyağı, yerel ürünler ve iğne oyalı yazmaların arasında duran bitkinin ne olduğunu anlatan Hatice Önder, ‘Şeker ağacı’ dediği ağacın ilginç meyveleriyle ilgili sorulara yanıt vermeye çalışıyor. Görenler ise bu bitkiyle ve satıcısıyla hatıra selfie’si çekmeyi de ihmal etmiyor.

Sonbaharda topladığı meyveleri pazarda satışa sunan Hatice Önder, ‘şeker ağacı’ adını verdikleri bitkiyi ilk kez 25 yıl önce ailesinin satın aldığı bir arazide gördüğünü anlatan Önder, “Elmalık Mahallesi’nde bulunan bahçede bulunan ağacı kesmişlerdi. Gürgen ağacına benziyordu, büyük bir ağaçtı. Gidip baktığımda yere dökülen meyvelerini gördüm. Çok garip görünüyorlardı. Orada yaşlı bir adama adını sorduğumda bana ‘şuna şeker ağacı diyorlar’ dedi. Sonra kesilen ağacın dibine dökülen bu meyvelerden yeni ağaçlar çıktı. Meyveleri tatlıydı, kuru üzüme benziyordu. Çocukluğumda ağacın dibine dökülen meyvelerini toplayıp yiyordum ama ne olduğunu bilmiyorduk. Ben daha sonra bu meyvelerden pekmez yaptım. Tadı çok güzeldi, sanki bal gibi oldu. Ama bu ağacın oraya ne zaman ve nereden geldiğini bilmiyorum” dedi.

‘MEYVELERİ KURU YEMİŞ GİBİ TÜKETİLİYOR’

Ardeşen’de bu ağacın çok güzel yetiştiğini anlatan Önder, daha yüksek rakımda bulunan kendi köylerine götürüp diktiğini ancak orada yetişmediğini söyledi. Şeker ağacı meyvelerinin saplarını pazarda kilosu 10 TL’den sattığını söyleyen Önder, “Bazıları bu ağacın özelliklerini bilmediği için pahalı buluyorlar. Oysa gerçekte fiyatı 30 TL civarında. Meyveleri kuruyemiş gibi de tüketilebiliyor. Çayın yanında da şeker yerine kullanılıyor. Pazarda satarken herkesin dikkatini çekiyor, gelip soruyorlar. Tohumu alıp yetiştirmek isteyenler de oluyor” dedi.

‘ÜRETİM DESTEKLENİRSE ÇAYIN YANINDA EK GELİR OLUR’

Kendi bahçesinde yetişen fidanlardan çoğalttığı ağacın 6-7 yıl içinde meyve verdiğini anlatan Önder, “Biraz araştırınca bu ağacın Uzakdoğu’da yetiştiğini ve birçok hastalığa iyi geldiğini öğrendik. Şimdi Ardeşen’de bazı ailelerin bahçelerinde bu ağaç yetiştiriliyor. Üretimine destek verilirse çayın yanında ek bir gelir olur” diye konuştu. 

BÖLGEDE YAKLAŞIK 80-100 YILLIK AĞAÇLAR VAR

Ardeşen’de konuyla ilgili bilgisine başvurduğumuz tarımla ilgili yetkililer, ‘şeker ağacı’ olarak anılan ağacın bölgede yaklaşık 80-100 yıllık bir geçmişi olduğunu söylüyor. Bölgede 1920’li yıllarda üretimi başlayan çay bitkisi ile birlikte getirilmiş olabileceği sanılan şeker ağacının ana vatanı Çin ve Himalayaların ılıman bölgeleri olarak biliniyor. Bilimsel adı ‘Hovenia dulcis’ olan bitki, batı ülkelerine Japonya’dan yayıldığı için ‘Fruist of Japanese Raisin Tree’ (Japon Üzüm Ağacı) olarak da anılıyor. 10 metreye kadar boylanabilen ağacın meyvelerinin sap kısımları Çin’de akşamdan kalanları kendine getirmek için kullanılmış. Yapılan araştırmalar, kan şekerini düşürdüğü belirtilen bitkinin meyvelerinin, doğal anti-diyabetik ürün olarak da kullanılabileceğini gösteriyor. Kuru üzüm tadında olduğu belirtilen bitkinin meyvelerinin taze olarak de tüketildiği belirtiliyor.

Yusuf Yavuz